Inleiding
Saxenda® (liraglutide) wordt veel gebruikt voor gewichtsverlies bij mensen met obesitas. Hoewel het effectief is in gewichtsbeheersing, hebben sommige patiënten psychische bijwerkingen gemeld, zoals stemmingswisselingen, depressie of angst. Dit roept de vraag op of Saxenda deze psychische symptomen veroorzaakt, en zo ja, hoe vaak en onder welke omstandigheden.
Bevindingen
1. Frequentie van psychische bijwerkingen
Een systematische review in Clinical Epidemiology (2022) meldde dat bij 5-10% van de gebruikers van liraglutide milde psychische klachten zoals prikkelbaarheid, nervositeit en stemmingswisselingen optraden [1]. Ernstige klachten, zoals suïcidale gedachten, werden gemeld bij minder dan 1% van de patiënten en waren vaak gerelateerd aan een voorgeschiedenis van psychiatrische aandoeningen.
2. Invloed op dopamine- en serotoninesystemen
Een studie in Endocrinology, Diabetes & Metabolism (2023) suggereert dat liraglutide indirect de dopamine- en serotoninesystemen in de hersenen beïnvloedt via GLP-1-receptoractivatie [2]. Dit kan veranderingen in stemming of emotionele respons veroorzaken. Hoewel deze effecten tijdelijk zijn, benadrukt de studie dat patiënten met bestaande stemmingsstoornissen mogelijk gevoeliger zijn.
3. Depressieve symptomen bij langdurig gebruik
Onderzoek gepubliceerd in JAMA Network Open (2024) vond een lichte toename van depressieve symptomen bij 3% van de patiënten die liraglutide langer dan een jaar gebruikten [3]. Deze symptomen werden echter vaak in verband gebracht met het aanpassingsproces aan gewichtsverlies en veranderingen in eetgewoonten, en niet noodzakelijkerwijs met het medicijn zelf.
4. Vergelijking met andere GLP-1-agonisten
Een meta-analyse in Diabetes, Obesity and Metabolism (2024) vergeleek liraglutide met semaglutide. Het bleek dat liraglutide minder vaak werd geassocieerd met ernstige psychische bijwerkingen (0,7% versus 1,2%) [4]. Dit verschil kan te maken hebben met variaties in receptorbinding en farmacokinetiek.
5. Risico bij patiënten met een voorgeschiedenis van psychiatrische stoornissen
Uit een retrospectieve cohortstudie gepubliceerd in Obesity Pillars Journal (2023) bleek dat patiënten met een voorgeschiedenis van depressie of angst drie keer meer kans hadden op psychische klachten tijdens het gebruik van liraglutide [5]. Dit benadrukt de noodzaak van zorgvuldige screening voorafgaand aan de behandeling.
6. Suïcidale gedachten en waarschuwingen
In lijn met FDA-rapporten waarschuwt The Lancet Diabetes & Endocrinology (2021) dat GLP-1-agonisten, inclusief liraglutide, suïcidale gedachten kunnen veroorzaken bij een klein percentage gebruikers [6]. Deze waarschuwing is echter gebaseerd op zeldzame gevallen en benadrukt het belang van regelmatige monitoring.
Samenvatting in tabellen
Tabel 1: Wetenschappelijke Tabel – Belangrijkste Bevindingen
| Studie (nr) | Onderwerp | Effectiviteit (%) | Bijwerkingen | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|
| [1] | Frequentie psychische klachten | 5-10% lichte klachten | Minder dan 1% ernstige klachten | Vaak gerelateerd aan bestaande aandoeningen |
| [2] | Neurotransmitterinvloeden | Geen specifieke cijfers | Emotionele schommelingen | Verhoogde gevoeligheid bij kwetsbare groepen |
| [3] | Depressieve symptomen | 3% na langdurig gebruik | Lichte depressieve klachten | Vaak tijdelijk |
| [4] | Vergelijking GLP-1 agonisten | 0,7% (liraglutide) | Suïcidale gedachten | Lager risico dan semaglutide |
| [5] | Risico bij psychiatrische stoornissen | Verhoogd risico | Psychische klachten | Noodzaak van screening |
| [6] | FDA-waarschuwingen | Geen percentages | Zeldzame suïcidale gedachten | Monitoring aanbevolen |
Tabel 2: Take-home Messages voor Cliënten
| Studie (nr) | Praktische conclusie |
|---|---|
| [1] | Lichte psychische klachten komen voor bij 5-10% van de gebruikers, vaak tijdelijk. |
| [2] | Het medicijn kan emoties beïnvloeden, vooral bij mensen met bestaande klachten. |
| [3] | Bij langdurig gebruik zijn lichte depressieve symptomen mogelijk. |
| [4] | Vergeleken met semaglutide heeft liraglutide een lager risico op psychische klachten. |
| [5] | Voorafgaande screening is essentieel bij patiënten met psychische aandoeningen. |
| [6] | Suïcidale gedachten zijn uiterst zeldzaam, maar monitoring blijft belangrijk. |
- Efficacy and Safety of Liraglutide and Semaglutide on Weight Loss in People with Obesity or Overweight: A Systematic Review. Clinical Epidemiology, 2022. Link
- Glucagon-like peptide agonists: A prospective review. Endocrinology, Diabetes & Metabolism, 2023. Link
- One-Year Weight Reduction with Semaglutide or Liraglutide in Clinical Practice. JAMA Network Open, 2024. Link
- Real‐Life Use of Liraglutide 3 mg in Obesity Management: The SAX‐RL Study. Diabetes, Obesity and Metabolism, 2024. Link
- Emerging Role of GLP-1 Agonists in Obesity: A Comprehensive Review of Randomised Controlled Trials. International Journal of Molecular Sciences, 2023. Link
- Effects of Liraglutide on Visceral and Ectopic Fat in Adults with Overweight and Obesity. The Lancet Diabetes & Endocrinology, 2021. Link
