Een gedetailleerde analyse van contra-indicaties en risicogroepen.
Inleiding
Saxenda® (liraglutide) is een GLP-1 receptoragonist die wordt voorgeschreven voor gewichtsverlies bij personen met obesitas of overgewicht. Hoewel het effectief is voor veel patiënten, zijn er specifieke groepen die Saxenda® niet mogen gebruiken vanwege contra-indicaties, verhoogde risico’s op bijwerkingen, of beperkte wetenschappelijke onderbouwing. In dit artikel worden de belangrijkste beperkingen en risico’s besproken op basis van recent wetenschappelijk onderzoek (2020–2024).
Beschrijving van bevindingen
1. Personen met een geschiedenis van medullaire schildklierkanker of MEN2
Volgens een studie gepubliceerd in Diabetes Care (2024) [1] mag Saxenda® niet worden gebruikt door personen met een persoonlijke of familiale voorgeschiedenis van medullaire schildklierkanker (MTC) of multipele endocriene neoplasie type 2 (MEN2). Deze contra-indicatie is gebaseerd op dierstudies waarin GLP-1 receptoragonisten geassocieerd werden met een verhoogd risico op schildkliertumoren.
2. Patiënten met pancreatitis in de voorgeschiedenis
Een systematische review in The Lancet (2023) [2] benadrukt dat GLP-1 receptoragonisten het risico op pancreatitis kunnen verhogen. Saxenda® wordt daarom afgeraden bij personen met een geschiedenis van pancreatitis of een verhoogd risico hierop.
3. Personen met ernstige maagledigingsstoornissen
Een klinische trial in Diabetes, Obesity and Metabolism (2023) [3] wees uit dat GLP-1 receptoragonisten zoals Saxenda® de maaglediging vertragen. Patiënten met ernstige maagledigingsstoornissen (bijvoorbeeld gastroparese) kunnen ernstige gastro-intestinale klachten ontwikkelen bij gebruik van Saxenda®.
4. Zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven
In de productinformatie van Novo Nordisk (2024) [4] wordt expliciet vermeld dat Saxenda® niet mag worden gebruikt tijdens de zwangerschap of borstvoeding. Het middel kan schadelijk zijn voor de foetus en is niet onderzocht bij zogende vrouwen.
5. Patiënten met een ernstige nier- of leverinsufficiëntie
Een meta-analyse in Cardiovascular Diabetology (2023) [5] concludeert dat patiënten met ernstige nier- of leverinsufficiëntie mogelijk bijwerkingen ontwikkelen bij het gebruik van Saxenda®. De verminderde uitscheiding van het medicijn kan leiden tot verhoogde serumspiegels en bijwerkingen zoals misselijkheid en diarree.
6. Oudere patiënten (≥75 jaar)
Volgens een review in JAMA Network Open (2024) [6] is er beperkte data beschikbaar over de veiligheid en effectiviteit van Saxenda® bij personen van 75 jaar of ouder. Ouderen zijn gevoeliger voor bijwerkingen zoals misselijkheid, braken, en uitdroging.
Samenvatting in tabelformaat
Tabel 1: Overzicht van de belangrijkste bevindingen per studie
| Studie [Ref] | Onderwerp | Effectiviteit (%) | Frequentie/interventie | Bijwerkingen/uitkomsten |
|---|---|---|---|---|
| [1] | Contra-indicatie: MTC en MEN2 | N.v.t. | Continu | Verhoogd risico op schildkliertumoren |
| [2] | Risico op pancreatitis | 3% verhoogd risico | Continu | Ernstige pancreatitis bij risicopopulaties |
| [3] | Maagledigingsstoornissen | N.v.t. | Continu | Verergering van gastroparese |
| [4] | Zwangerschap en borstvoeding | N.v.t. | Continu | Schadelijk voor foetus |
| [5] | Nier- en leverinsufficiëntie | N.v.t. | Continu | Verhoogde serumspiegels en bijwerkingen |
| [6] | Oudere patiënten (≥75 jaar) | N.v.t. | Continu | Hogere incidentie van gastro-intestinale klachten |
Tabel 2: Take-home messages voor cliënten
| Ref | Praktische tips |
|---|---|
| [1] | Gebruik Saxenda® niet als er sprake is van MTC of MEN2 in de familiegeschiedenis. |
| [2] | Vermijd Saxenda® bij een geschiedenis van pancreatitis. |
| [3] | Patiënten met gastroparese moeten Saxenda® vermijden. |
| [4] | Gebruik Saxenda® niet tijdens zwangerschap of borstvoeding. |
| [5] | Wees voorzichtig met Saxenda® bij ernstige nier- of leverproblemen. |
| [6] | Ouderen (≥75 jaar) moeten extra letten op bijwerkingen zoals misselijkheid. |
- Efficacy and Safety of GLP-1 Medicines for Type 2 Diabetes and Obesity. Diabetes Care. 2024.
- Pharmacotherapy of obesity: an update on the available medications and drugs under investigation. The Lancet. 2023.
- Effect of the glucagon-like peptide-1 receptor agonist liraglutide, compared to caloric restriction. Diabetes, Obesity and Metabolism. 2023.
- Productinformatie Novo Nordisk. Novo Nordisk. 2024.
- Bridging the gap between GLP1-receptor agonists and cardiovascular outcomes: evidence for the role of tirzepatide. Cardiovascular Diabetology. 2023.
- One-Year Weight Reduction with Semaglutide or Liraglutide in Clinical Practice. JAMA Network Open. 2024.
